A illa de Sardeña (Sardigna en sardo) é unha das máis grandes do Mediterráneo. Conta cunha identidade histórica milenaria, recoñecida e sentida polos seus habitantes. Ten unha superficie de 24.000 Km² –máis ou menos coma nós sen a provincia de Pontevedra– e algo máis de millón e medio de habitantes. Ao longo da historia, estivo dominada polos romanos, os bizantinos, os xenoveses, o Vaticano, a coroa de Aragón, Austria e, desde hai 150 anos, polo estado italiano, do que, na actualidade, é rexión autónoma. A capital é Casteddu de Callaris, ou simplemente Casteddu, máis coñecida entre nós polo nome en italiano, Cagliari.

Sardo (sardu) é o xentilicio e mais o adxectivo que se usa para referirse a todo o relacionado coa illa. Tamén é o nome da lingua propia de Sardeña, idioma que pertence á familia de linguas indoeuropeas e románicas, dentro das que se considera a máis conservadora respecto do latín –especialmente nos niveis fónico e léxico–, feito no que claramente influíu a súa condición de illa, menos permeable ás influencias e transformacións. Na época medieval, a maioría dos escritos oficiais redactábanse en sardo, polo que conta cunha boa representación das etapas iniciais do romance. Na actualidade, o 80% dos sardos din entender o seu idioma e as estatísticas valoran en algo menos dun millón o número de falantes, divididos en dous grandes bloques lingüísticos que producen catro dialectos. A maiores, en tres pequenas zonas de Sardeña fálanse outras linguas: un dialecto do lígur, en San Pé e San Antìogu –pequenas illas do sur–; o corso, na Madalena –tamén unha illa– e outras zonas do norte (o estreito de Bonifacio, que separa Córsega de Sardeña ten 11 km); e o catalán, na cidade de L’Alguer.

As políticas de monolingüísmo por parte do estado italiano durante todo o século XX e na actualidade están a provocar  que Sardeña teña a taxa de abandono escolar máis alta de Italia, e se ben o sardo conquistou a condición de lingua oficial en 1997 –o que impulsou a elaboración dun estándar normativo, supradialectal, que se coñece como a Lingua Sarda Unificada, aprobada en 2001–, moitas persoas seguen considerándoo ‘a lingua dos pobres’, un idioma inferior. Ao anterior, hai que engadir o éxodo rural cara ás cidades, máis italianizadas, que falar italiano é imprescindible para conseguir traballo e que Italia asinou pero non ratifica a Carta Europea das linguas rexionais e minoritarias; non é de estrañar que a UNESCO considere o sardo unha das linguas “definitivamente en perigo de extinción”.

Entre o noso léxico máis común, está o nome dun peixe, a sardiña (Sardina pilchardus), que moitos atribúen ao feito de que esta especie fose especialmente abondosa nas augas que rodean Sardeña, aínda que esta etimoloxía non está comprobada e caberían outras explicacións.