Aquel relevante e venerábel sabio que foi frei Martín Sarmiento, incansábel percorredor de camiños e de palabras, nunha minuciosa viaxe a Galicia cando xa mediaba o século XVIII, sentiu falar por vez primeira alá en terras do casal da súa estirpe paterna no Seixo (Cerdedo) da ouricela, unha especie de lique que medra e se estende sobre altos rochedos e penedías do interior ou dos elevados cantís e dos cons que lindan e afrontan o mar na zona do litoral.
Este antigo vocábulo xurdiu na lingua galega dende o latín auricilla (polas semellanzas botánicas destes liques cunhas diminutas orelliñas) e cóntase entre outras variantes etimolóxicas estendidas noutros idiomas polos países da latinidade (orseille, oricello e rocella, orchilla, orchiella, orsielle, oricela, urselle, urcela…). Apenas si ten aparecido nalgún glosario ou vocabulario máis alá da súa concisa equivalencia co termo castelán e agarda pola súa inclusión no dicionario da RAG.
É unha palabra que ficou gravada na miña memoria dende moi novo, diante dun solpor espectacular que foi acendendo toda a fachada do Obradoiro -como máis nunca volvín ollar- ata facer resplandecer as pedras cunha luminosidade entre dourada e gradualmente purpúrea que se iría lentamente apagando. Alguén que pasaba por alí, e que sen dúbida -penso hoxe- sabía dalgúns textos de Sarmiento, sorprendeume ao escoitarlle comentar con outras persoas que aquel fulgor era o brillar do Sol sobre a ouricela das pedras nas torres, que levaban anos e anos sen limpar de musgos e liques. Nun hendecasílabo dun soneto escrito vai alá moito tempo aludo á ouricela e ao solpor. Lembro aínda aquelas palabras e aquel roibén no aire.
