Os nomes do océanos sonnos tan familiares actualmente que pasan desapercibidos. Mentres que índico ou pacífico son máis transparentes, (ant)ártico e atlántico teñen raíz helena. E é que os gregos pensaban que alén do estreito de Xibraltar había un río, Oceanus, que rodeaba o mundo coñecido. Para eles os montes que forman o estreito, Xibraltar e Xabal Musa, eran as columnas de Hércules. Nunha versión, consistían nos restos petrificados de Atlas que o heroe tivera que atravesar para realizar un dos seus labores (e que, no canto de escalar, partiu pola metade); noutra versión, foi unha axuda para liberalo da súa carga de soster a bóveda celeste. E do titán vén o nome do océano e a denominación para un libro de mapas, así como o da Atlántida e o dunha serie de foguetes espaciais, os Atlantis (adaptación inglesa do continente perdido).

Por seguir unha relixión politeísta que lles daba explicación aos acontecementos naturais, os gregos contaban con deuses para fenómenos meteorolóxicos. Así pois, os fillos de Eos (a aurora) e sobriños de Helio (o Sol) e Selene (a Lúa) eran os catro ventos segundo do punto cardinal de onde viñesen: Euro, Noto, Céfiro e Bóreas. Os dous últimos, oeste e norte respectivamente, chegaron a nós aínda con ese significado a través da literatura, mentres que o adxectivo boreal sufriu unha xeneralización para referirse a todo o relativo ao setentrión ou norte. Con todo, o señor dos ventos por excelencia é Éolo, e por iso os seus derivados son os usados como xenéricos: eólico, a illa flotante de Eolia e as illas Eólicas (as illas Lípari ao lado de Sicilia).

A descendencia máis numerosa que tiveron Ares e Afrodita foi a que tiveron xuntos, non con outros amantes: os Erotes (Eros, Anteros, Himeros e Potos), Harmonía (ou Aneris, a Concordia romana), Adrestia (ou Némesis) e os xemelgos Fobos e Deimos (os deuses respectivamente do 'medo' e o 'pavor'). Mentres que os primeiros saíron máis á nai expresando as diversas concepcións do amor, os restantes son máis fillos do seu pai e deuses da guerra. Sen dúbida, pois a consecuencia dos conflitos creados por Eris (ou Discordia), a irmá de Ares, si que é o terror, e ese foi o significado co que chegou a nós. Antes de rematar, cómpre dicir que en galego non contamos con adxectivos normativos rematados en -fóbico, senón que a terminación correcta é -fobo (átono). Polo tanto, debemos dicir claustrófobo do mesmo xeito que dicimos xenófobo.

O heroe humano por antonomasia na mitoloxía (con permiso de Eneas, Perseo, Teseo e Odiseo) é Heracles (inicialmente Alcides para os gregos), moito máis coñecido polo seu nome para os romanos: Hércules. Foi coñecido pola súa forza (xa sendo bebé esganou dúas serpes no berce) e por ter que realizar doce labores impostos polo rei Euristeo para limpar a súa culpa por matar os seus propios fillos. Acometendo estes traballos demostrou o seu enxeño e sobre todo a súa fortaleza, por iso na actualidade hercúleo utilízase para aquelas actividades nas que se amosa unha forza extraordinaria. Evidentemente, non debe confundirse con herculino, sinónimo de 'coruñés'.

Entre a descendencia da deusa Noite (Nix ou Nicte) están aqueles deuses máis escuros (as Manías, as Furias, o barqueiro Caronte ou Tánatos o da morte) e outros máis amables: Éter, da luz; Filotes, do afecto; Hémera, do día (cf. hemeroteca), ás veces irmá de Nix; e o sono e os soños. Hipnos, o sono, é fillo da Noite en todas as versións do mito, mentres que os trixéminos Morfeo, Fantasio e Fobetor (os Oniros) son por veces fillos del e outras veces fillos de Nicte. En todo caso, os tres son os encargados de levar as mensaxes de Hipnos enviando respectivamente os soños con homes, con obxectos e con animais (en realidade os pesadelos, xa que Fobetor significa 'o que dá medo', o cal era de esperar con esa raíz fob-). Se ben o máis coñecido é Morfeo (de onde proceden as palabras morfina ou morfeico), chegaron a nós a través da Psiquiatría outras palabras coa mesma orixe que Hipnos (hipnose ou hipnótico, dado que producen un estado semellante ao sono), así como tamén do nome colectivo para os tres xemelgos (onírico). A asociación que os romanos fixeron dos deuses con Somnus (ás veces en plural, Somnia) é de todo acertada: desa base chégannos outros adxectivos como insomne, somnífero, somnámbulo ou somnolento.

Os espíritos gregos da tolemia son as Manías, fillas da Noite, e asociadas ás Erinias ou Furias, deusas da vinganza (ás veces asimiladas a elas). O singular coincide coa palabra grega para 'arrouto', relacionada etimoloxicamente con mente, mental (usado coloquialmente en inglés para os tolos), mancia, Mantis (o nome científico da barbantesa) e o inglés mind, por medio de múltiples evolucións a través dos significados de 'espírito', 'espertar a mente', 'pensar', 'inspiración', 'adiviñación' e 'adiviñadora'. O uso popular de manía precedeu á utilización en psiquiatría, mesmo rebaixándose a só 'paixón desmesurada' (bibliomanía, melomanía), e produciu tres posibles formas adxectivas derivadas: -maníaco (monomaníaco), -maniático e o máis habitual -mano átono. Maníaco ou obseso úsase só cando se trata de casos patolóxicos.

Urano e Gaia (ou Xea) tiveron moitos fillos: os titáns e as titánides, os ciclopes (palabra esdrúxula en grego, pero grave en latín: significa 'o do ollo redondo') e os hecatónquiros. Cansa do medo paterno a ser destronado, a nai convenceu o tapafurados, Crono (o Saturno romano, que nada ten que ver con cronos, 'o tempo'), para castrar a seu pai, e desta capadura saíron Afrodita e os xigantes. Con todo, Crono resultou tan tirano coma seu pai, así que o seu benxamín divino, Zeus, xunto cos olímpicos e os xigantes, tamén se sublevaron contra o pai para á súa vez alzarse vencedores. Dadas as dimensións dos tres grupos, os adxectivos derivados (xigantesco, titánico, ciclópeo) úsanse para expresar grandeza, especialmente polo seu tamaño ou a súa dificultade. O terceiro deles utilízase para un tipo de cachotaría sen desbastar. Titán e xigante substantivados úsanse para persoas cunha valía excepcional: do primeiro saíu o nome dun elemento químico especialmente duro, o titanio, e un barco, o Titanic; do segundo un prefixo para unidades de medida, plasmado por exemplo na capacidade de almacenamento informático, o xiga ou xigabyte.