Fraseoloxía: que che dean

Ás veces, fáltanos a paciencia. Outras, estamos aborrecidos. E daquela, sóbenos o xenio e non aturamos máis… nesas circunstancias vénnos a boca unha manchea de sentenzas para indicarlle a calquera que, por favor, se afaste e deixe de molestar, que non é benvido; mais claro, con menos delicadezas. Son frases catalogadas como descorteses (pouco amables), aínda que se pode producir unha neutralización do valor despectivo e rematan sendo un simple elemento de realce expresivo, de interacción comunicativa. Imos darlle unha volta a algunhas delas sen alporizármonos moito.

Unha destas paremias, serviu de lema para un anuncio publicitario non hai tanto, que foi que che dean bertorella! Esta xorde porque a pescada foi considerada un artigo de luxo que se reservaba para as festas e días de celebración, mais cando non se podía chegar a ela, botábase man da bertorella (máis económica) que rebozada pasaba por vez, aínda que non deixaba de haber certo grao de fraude. O falante bota man desta expresión se se farta de alguén, para indicarlle que marche e, como o anoxo é maiúsculo, deséxalle que o agasallen co máis ruín.

Hai unha serie de locucións que indican anoxo e fartura, sobre todo, cando o outro interlocutor resulta moi pesado. A pretensión de todas elas é encomendarlle á persoa que queremos desfacernos dela e que faga unha encomenda moi difícil ou case imposible. Algúns exemplos destas tarefas son os que seguen: vai buscar herba para a bicicleta!, vai capar o grilo! ou vai ver se a gata ten un ovo! As tres enténdense dentro da cultura rural; pero son nidias tamén para calquera persoa de hoxe en día. É evidente que se corta herba para o gando, a especial para bicicletas é difícil de acadar por inexistente; outro imposible é castrar un grilo; e os ovos quítanselles ás galiñas e non aos gatos. Outro labor agrario de realización dificultosa é o que aparece en  vai plantar amieiros coa frouma para arriba! dado que, ata onde sabemos, a frouma é a folla do piñeiro, non dos amieiros.

Resulta curioso que a gaita, instrumento tradicional que se relaciona coas festas e o lecer, se use, en ocasións, na fraseoloxía para indicar fastío e cólera, como se observa nos seguintes fraseoloxismos: virlle con gaitas a alguén é amolar directamente a persoa; non está o alcacén para gaitas deixa claro que a situación non é óptima para barullar e molestar, a explicación radica no costume infantil de facer chifres coa palla deste cereal, o alcacén, que non son melodiosos; ou ser algo unha gaita (como se ve no exemplo: non está moi lonxe, a quince quilómetros; pero é unha gaita porque teño que ir en coche ata aló) indica que algo é un contratempo ou un inconveniente que non se vai realizar gustosamente.

Palabras traballadas

Todos os termos que traballamos, fóra das Palabras do día, ordenados alfabeticamente.

Ver

Palabras do día

Unha palabra cada día dos 365 do ano, ordenadas alfabeticamente ou por data.

Ir