Por que os verbos inhumar e exhumar (e os substantivos inhumación e exhumación) inclúen un h?

A razón está na etimoloxía, xa que as palabras proceden do verbo latino humare, ’soterrar’, ao que se lle engaden os prefixos in- ou ex-, ampliando así o significado para indicar ‘meter algo na terra’ e ‘sacar algo da terra’, é dicir, ‘enterrar’ e ‘desenterrar’. Deste xeito, igual que soterrar ou enterrar proceden de terra, o verbo latino humo, humare tamén procede dunha palabra co significado de ‘terra’, que nós conservamos tal cal, aínda que aplicándoa a unha das partes das que está composto o solo: o humus.

Terra, homes… e máis

Da mesma raíz que humare, proceden humanus e humanitas, que se refiren ás persoas que habitan a terra: os humanos e a humanidade (esta transferencia de significados aconteceu tamén en hebreo, onde o nome da terra, adama, tamén se usa para o ser humano, que nos chegou como o bíblico Adán). De aí que inhumano e inhumar teñan a mesma orixe en última instancia, pero non o mesmo significado. Tamén da mesma raíz e do mesmo significado é home, ’varón’. Dese berce saíron ademais homenaxe –vía occitano– e homicida.

Máis palabras con igual étimo son humilde, humildade e humillación, procedentes de humilis, cos significados de ‘baixo, pequeno, insignificante, escuro, submiso’.

Esta etimoloxía explica a práctica totalidade das palabras comezadas por hum- que recolle o Dicionario, xa que doutra procedencia quedarían tan só dúas, humidade e humor, pero esa é outra historia que desenvolveremos noutro Allos-con-bugallos.