O que entendemos por océano non coincide co significado que esta palabra tiña orixinariamente para os gregos: na concepción da Antigüidade o okeanós era un río enorme de forma anular, un “río sen principio nin fin” –como lle chamaban Homero ou Hesíodo nos seus textos–, rodeando a masa de terra coñecida, que por entón non pasaba de parte de Eurasia e Libia. Deste xeito, os antigos entendían o “mar océano” como o oposto do “mar mediterráneo”, situado no “interior”, como se deixa ver no propio nome, en latín mediterraneus, a partir de medius e terra –a denominación grega, mesógeios, ten un significado equivalente– .
O Océano grego tamén tivo a súa representación na mitoloxía, a través da figura do titán fillo de Urano e Xea, que nos mosaicos figuraba como un xigante barbán, cunha cola enroscada sobre si mesma, que simbolizaría a suposta forma circular con que eles imaxinaban o río.
O paso do tempo, e as medicións, puxeron as cousas no seu sitio, e o desenvolvemento da xeografía mais a cartografía permitiu que o concepto asociado á voz océano se fose perfilando aos poucos ata o que coñecemos hoxe en día.
Ánxeles Alvariño, unha oceanógrafa galega de prestixio internacional
As mulleres representan a metade da poboación mundial, polo que ningún desenvolvemento sostible pode darse sen a súa participación e recoñecemento. Partindo deste cálculo elemental, a ONU acorda na Asemblea xeral de 2015 proclamar o 11 de febreiro como Día Internacional da Muller e a Nena na Ciencia, unha data simbólica para denunciar que as mulleres continúan a día de hoxe sen teren acceso e participación plenos e en condicións de igualdade dentro do ámbito científico.
Superar os atrancos aos que se teñen que enfrontar as mulleres para conquistar a igualdade neste campo pasa por recoñecer o seu traballo en cada época e comprobar como tiveron que impoñerse a múltiples dificultades co obxectivo de faceren valer a súa capacidade e continuar adiante coas súas carreiras. Este foi o caso de Ánxeles Alvariño, unha investigadora galega, e á que lle dedicamos este Allos con bugallos.
Ánxeles Alvariño (Ferrol, 1916 – La Jolla, California, 2005), oceanógrafa precursora neste campo a nivel mundial, quen foi a primeira muller en participar en calidade de científica nunha expedición a bordo dun barco británico de investigación. Ánxeles gañou numerosos nomeamentos académicos en diversas universidades do mundo e chegou a descubrir 22 especies novas de organismos mariños presentes no plancto, indicadores das correntes oceánicas e para a pesca. Incluso o seu apelido foi rexistrado como nomenclatura para o nome científico de dous destes exemplares: o Aidanosagitta alvarinoae (1974) e a hidromedusa Lizzia alvarinoae (1980).
