“A primeira obriga dun falante é chamar ás cousas polo seu nome, polo verdadeiro nome”. Con este mandamento, inicia Xesús Alonso Montero o Limiar do libro Os apelidos en galego. Orientacións para a súa normalización, traballo de investigación levado a cabo por un equipo do Seminario de Onomástica RAG, dirixido pola académica correspondente Ana Isabel Boullón, en febreiro de 2017. Neste limiar, o presidente da Academia conta a través dunha fermosa fábula, do tempo en que “as cousas falaban”, que esas cousas, e máis aínda as persoas, quedan mudas, como mortas, cando alguén dá en chamalas por un nome que non lles é propio, que non é o seu. Este terrible feito, bautízao don Xesús como antroponimicidio.
De incluílo no Dicionario, o antroponimicidio pediría unha definición coma a seguinte: “crime cometido contra o nome dunha persoa”, ou sexa, un agravio onomástico. É o significado que se deduce da propia forma da palabra, por analoxía con homicidio, empregando o sufixo herdado do latín –cidium, que achega nos termos en que aparece o significado de ‘acción de quen mata ou o resultado desta acción’. Por exemplo, matricidio é o asasinato da nai (mater, matris), execútase rexicidio cando se lle dá morte a unha raíña ou un rei (rex regis) e comete un suicidio aquela persoa que atenta contra a súa propia vida (sui era o xenitivo da forma latina para o reflexivo se).
No caso do antroponimicidio, a voz que funciona como base da palabra é o substantivo antropónimo, “nome propio de persoa”, que foi á súa vez un termo creado, no século pasado, polo histórico filólogo portugués José Leite de Vasconcelos, empregando dous étimos gregos ánthropos -ou, ‘ser humano’ (como en antropoloxía, a ciencia que se ocupa do relativo ao home, ou antropocentrismo, a doutrina renacentista que puña o ser humano no centro mesmo de todo o Universo) mais ónoma -atos, ‘nome’, de aí que a ciencia lingüística que se encarga da investigación dos nomes propios sexa a onomástica.
Podes descargar Os apelidos en galego. Orientacións para a súa normalización nesta ligazón (PDF 328 KB).
