Para comezar a falar da cicloxénese imos tentar primeiro establecer a súa etimoloxía. Esta é unha palabra composta por dous étimos de orixe grega, que chegan a nós a través do latín. En primeiro lugar xénese do lat. genĕsis, e este do gr. γένεσις co significado de ‘creación’, e ciclón do gr. κυκλῶν, participio activo de κυκλοῦν, ‘arremuiñarse’. Así que, en conxunto, este termo significaría ‘xénese dun ciclón’ (depresión, borrasca, se nos referimos a latitudes medias ou extratropicais).
Pero os diversos servizos meteorolóxicos e logo os diversos medios de comunicación empregan a expresión especializada: cicloxénese explosiva. A que se refire isto? Basicamente é unha variedade de cicloxénese que sucede dun xeito moi rápido e intenso. Daquela unha depresión en superficie pódese formar e facer máis profunda, converténdose nunha borrasca moi violenta e adversa en cuestión de poucas horas. Un termo sinónimo empregado para este tipo de fenómeno tamén é bomba meteorolóxica (Información extraída da páxina web de RAM. Revista de afeccionados á meteoroloxía). Lingüisticamente estamos ante unha adaptación dunha denominación inglesa creada por dous investigadores americanos, Fred Sanders e John R. Gyakum, na década dos 80 do século pasado para o fenómeno atmosférico violento e invernal que sucedía en latitudes medias e diferencialo doutras borrascas.
Entón, por que nun país coma o noso, onde sempre chegaron fortes borrascas e a calquera hora estamos en alerta laranxa ou incluso vermella, estamos a descubrir isto da cicloxénese explosiva? Quizais sexa un efecto máis do “cambio climático”? Todo comezou a finais de xaneiro do ano 2009, cando o fenómeno meteorolóxico Klaus afectou toda a zona noroeste do territorio, ocasionando moitísimos estragos, tanto nas áreas poboadas coma nos montes e no mar, continuando o seu camiño polo Golfo de Biscaia, onde provocou varias mortes. Despois deste suceso, a expresión foise popularizando, sobre todo nos medios de comunicación, tamén aparece en diversos blogs dalgúns centros escolares. E para rematar, unha mostra de que a palabra se está a consolidar na lingua é o seu emprego metafórico, como aparece neste titular de prensa: “Este proxecto de Chévere é unha cicloxénese explosiva” (La Voz de Galicia, ed. Barbanza 28-4-2012) .
