cicloxénese

Para comezar a falar da cicloxénese imos tentar primeiro establecer a súa etimoloxía. Esta é unha palabra composta por dous étimos de orixe grega, que chegan a nós a través do latín. En primeiro lugar xénese do lat. genĕsis, e este do gr. γένεσις co significado de ‘creación’, e ciclón do gr. κυκλῶν, participio activo de κυκλοῦν, ‘arremuiñarse’. Así que, en conxunto, este termo significaría ‘xénese dun ciclón’ (depresión, borrasca, se nos referimos a latitudes medias ou extratropicais).

Pero os diversos servizos meteorolóxicos e logo os diversos medios de comunicación empregan a expresión especializada: cicloxénese explosiva. A que se refire isto? Basicamente é unha variedade de cicloxénese que sucede dun xeito moi rápido e intenso. Daquela unha depresión en superficie pódese formar e facer máis profunda, converténdose nunha borrasca moi violenta e adversa en cuestión de poucas horas. Un termo sinónimo empregado para este tipo de fenómeno tamén é bomba meteorolóxica (Información extraída da páxina web de RAM. Revista de afeccionados á meteoroloxía). Lingüisticamente estamos ante unha adaptación dunha denominación inglesa creada por dous investigadores americanos, Fred Sanders e John R. Gyakum, na década dos 80 do século pasado para o fenómeno atmosférico violento e invernal que sucedía en latitudes medias e diferencialo doutras borrascas.

Entón, por que nun país coma o noso, onde sempre chegaron fortes borrascas e a calquera hora estamos en alerta laranxa ou incluso vermella, estamos a descubrir isto da cicloxénese explosiva? Quizais sexa un efecto máis do “cambio climático”? Todo comezou a finais de xaneiro do ano 2009, cando o fenómeno meteorolóxico Klaus afectou toda a zona noroeste do territorio, ocasionando moitísimos estragos, tanto nas áreas poboadas coma nos montes e no mar, continuando o seu camiño polo Golfo de Biscaia, onde provocou varias mortes. Despois deste suceso, a expresión foise popularizando, sobre todo nos medios de comunicación, tamén aparece en diversos blogs dalgúns centros escolares. E para rematar, unha mostra de que a palabra se está a consolidar na lingua é o seu emprego metafórico, como aparece neste titular de prensa: “Este proxecto de Chévere é unha cicloxénese explosiva” (La Voz de Galicia, ed. Barbanza 28-4-2012) .

 

Palabras traballadas

Todos os termos que traballamos, fóra das Palabras do día, ordenados alfabeticamente.

Ver

Palabras do día

Unha palabra cada día dos 365 do ano, ordenadas alfabeticamente ou por data.

Ir