Deseucaliptización

Co nome de eucalipto desígnase un xénero de árbores, orixinarias maioritariamente de Australia, que inclúe diferentes especies. A súa incorporación á flora das latitudes europeas é relativamente recente. A Galicia chegou a través do misioneiro tudense, o padre Rosendo Salvado, que se instalou en Nova Nursia coa misión de evanxelizar aquelas terras.

A variedade de eucalipto máis estendida na nosa terra é o Eucalyptus globulus, que estaba afeito a vivir en rexións con escaseza de auga, así que se plantou para desecar terreos húmidos. Ten un crecemento moito máis rápido que as nosas árbores autóctonas e desde moi cedo se pensou que se axeitaría para a produción industrial de madeira de baixa calidade, apta case unicamente para a fabricación de parqué ou pasta de papel.

Pero, de onde vén o termo eucalipto? Neste caso temos sorte, porque lle podemos poñer nome e apelidos ao seu creador. Foi o maxistrado e botánico francés Charles-Louis L’Héritier, quen lle deu o nome, no s. XVIII, de Eucalyptus obliqua á arbore que chegou ao British Museum proveniente da famosa expedición do capitán James Cook. O termo está formado pola unión do prefixo eu-, que significa ‘ben’, e kaliptós, que significa ‘cuberto’. Ambos os elementos son de orixe grega: Eucalyptus significa literalmente ‘ben cuberta’, referido á cápsula das súas flores, e ‘oblicua’ remite á forma da base das follas cando son adultas.

Pero deteñámonos en Eucalyptus. O prefixo eu- aparece noutras palabras da nosa lingua cos significados de ben, agradable, correcto, verdadeiro. Así temos: eufonía (efecto agradable ao oído), eumicetos (fungos verdadeiros) ou eupéptico (que facilita a dixestión). Relacionado con kaliptós, o outro elemento compositivo desta voz, está o nome Calypso, que era como se chamaba a ninfa que se ocultaba nunha illa e que entretivo a Ulises durante sete anos na súa viaxe de retorno a Ítaca. Un nome que algúns recordaredes porque era tamén o do barco do capitán Cousteau, e outros, pola música caribeña.

Pois ben, parece que a plantación e reforestación indiscriminada desta especie arbórea provoca cada vez máis rexeitamento social, tanto pola pegada que deixan na paisaxe como polo seu impacto na biodiversidade e outros problemas asociados á súa proliferación, e non só en Galicia e Portugal, senón tamén noutros lugares do planeta como California.

Esta é a razón para que se creara, por parte de colectivos ecoloxistas do noso país, o neoloxismo eucaliptización, que describe a tendencia da nosa masa forestal, e o seu reverso, deseucaliptización, que quere denominar o complexo movemento de quitalos do monte. A formación de verbos derivados de substantivos é frecuente na nosa lingua, por exemplo árbore>arborizararoma>aromatizar etc. Sobre o substantivo eucalipto formouse así este neoloxismo que se axusta ás regras de formación de palabras propias do noso idioma. Deste xeito, mediante a sufixación xurdiu o verbo eucaliptizar e, engadindo o prefixo des-, co sentido de negación ou privación, compúxose o termo deseucaliptizar, e de aí deseucaliptización,  que sería o substantivo que indica acción e que chegou a ser Palabra do Ano de 2018.

Palabras traballadas

Todos os termos que traballamos, fóra das Palabras do día, ordenados alfabeticamente.

Ver

Palabras do día

Unha palabra cada día dos 365 do ano, ordenadas alfabeticamente ou por data.

Ir