ondas gravitacionais

Recreación artística de ondas gravitacionais xeradas por estrelas de neutróns © R. Hurt/Caltech-JPL (Na web: nasa.gov)

Premio Nóbel de Física 2017

Barry C. Barish, Kip S. Thorne e Rainer Weiss son os gañadores do Nobel de física 2017. Eles foron os primeiros en detectar as ondas gravitacionais, demostrando que Albert Einstein tiña razón ao predicir a súa existencia, hai máis dun século. A comunidade científica describe o seu descubrimento como a “apertura dunha nova era” para a física.

Albert Einstein uniu os conceptos de espazo e tempo de forma íntima, definindo o espazo-tempo. Así, coas tres dimensións espaciais mais o tempo, obtemos catro que definen o Universo. Para visualizalas imaxinemos unha saba tensa e que pousamos un obxecto sobre ela: veremos que se deforma. Do mesmo xeito aféctanlle ao espazo-tempo os efectos dos obxectos masivos (buratos negros, estrelas de neutróns…), producindo unha curvatura que é o que entendemos como gravidade. As perturbacións no espazo-tempo propáganse por este, igual ca as ondulacións nun estanque cando tiramos unha pedra; son un tipo de ondas moi febles, consecuencia de que a gravidade é a forza física máis débil.

Por todo o anterior é que andan os físicos pletóricos, xa que conseguiron verificar a existencia do que deron en chamar ondas gravitacionais, inda que lles levou un século: a Teoría da relatividade xeral redactada polo xenial físico alemán data de 1915. Nela avanzaba a existencia dunha serie de perturbacións que se propagarían en todas as direccións á velocidade da luz, produto da propia interacción da gravidade. Porén, dado que estes efectos son moi pequenos, só son observables, a día de hoxe, aquelas ondas gravitacionais resultantes de eventos astrofísicos de enorme magnitude, como a fusión de dous buratos negros, un dos eventos máis violentos logo do Big Bang. A importancia desta observación inédita ata agora –alén de ser unha proba máis da consistencia da teoría formulada por Einstein– é que lles outorga aos estudosos unha nova dimensión para indagaren na observación do Universo, xa que, ata o momento, a investigación fora posible principalmente no ámbito da luz.

Lingüisticamente estamos ante unha locución substantiva que ten a súa cerna no termo onda –procedente do equivalente latino unda, -ae que significaba ‘auga en movemento’, nunha acepción semellante ao fenómeno que se describe na astronomía actual–, modificado polo adxectivo gravitacional que é unha palabra derivada sobre gravitación, a cal chega á nosa lingua desde o francés gravitation, de significado semellante, e que á súa vez bebe do equivalente inglés, creado desde o latín científico gravitatio, -onis, no século XVII. Parece que o termo adquiriu certa popularidade grazas á tradución dos textos do científico inglés Isaac Newton, o antecesor do propio Einstein. Moitas  linguas da contorna empregan unha locución semellante: gravitational wave (inglés), onda gravitacional (portugués), onde gravitationnelle (francés) e onde gravitazionali (italiano), por exemplo.

Palabras traballadas

Todos os termos que traballamos, fóra das Palabras do día, ordenados alfabeticamente.

Ver

Palabras do día

Unha palabra cada día dos 365 do ano, ordenadas alfabeticamente ou por data.

Ir