Logo de tempos duros, con tanta incerteza e cheos de temores, albíscase unha raiola de esperanza en forma de prototipos de vacinas nas últimas fases de investigación e con resultados prometedores. Aínda que non garante que se retorne ao de antes, si é o comezo para retomar unha vida con precaucións, pero con máis tranquilidade.
A palabra vacina é un termo médico que xorde a finais do século XVIII e deriva do latín científico variola vaccina que significaba ‘varíola das vacas’. E que pintan as vacas en todo isto? Pois moito. O investigador Edward Jenner, un británico que viviu a época na que a varíola era unha enfermidade mortal e epidémica, observou que as leiteiras eran inmunes á doenza e deduciu que se debían inmunizar cando muxían as vacas polo contacto coas bochas de pus que estas tiñan nos ubres por mor dunha enfermidade similar (pero menos virulenta) que padecían, a varíola bovina. Así que decidiu experimentar cun neno inoculándolle a variola vaccina e comprobou que sufría unhas molestias e algo de febre, pero non se contaxiaba da variedade humana. Malia as reticencias dos seus colegas galenos, Edward Jenner publicou en 1798 as súas conclusións, sendo así o primeiro inmunólogo recoñecido como tal.
A partir de 1846 xa se documenta o uso do termo en latín vaccina ou en inglés vaccine para designar o produto que se inoculaba procedente das vacas enfermas. Logo o uso do procedemento probouse con outras enfermidades, e aí Pasteur xogou tamén un papel importante na loita contra a rabia. En diante, o termo e a técnica xeneralizáronse para combater outras enfermidades.
Sobre a palabra vacina créase todo unha familia léxica: vacinar, vacinoterapia e vacinación, que significa “acción de vacinar ou vacinarse”. Unha das primeiras campañas sanitarias internacionais de vacinación foi a Real Expedición Filantrópica, iniciativa que tiña como obxectivo que a vacina da varíola chegase a toda a poboación de América, Filipinas e as illas do Pacífico dependentes da coroa española, porque o mortalidade causada por esta doenza era moi elevada, sobre todo, na infancia. Así que o 30 de novembro de 1803 parte desde o porto da Coruña a corveta María Pita. Nela embarcaron 21 nenos, 16 deles galegos, custodiados por Isabel Zendal, orixinaria de Ordes, reitora do orfanato da Coruña e enfermeira, a primeira en misión internacional segundo a OMS. Grazas a ela e aos nenos que coidaba, que eran os portadores vivos da vacina da varíola inoculada nos seus corpos, foise quen de comezar a erradicar unha das doenzas máis mortais e incapacitantes ata hai nada.