No latín medieval, paramentum -i era todo aquilo que podía servir como adorno ou tamén o que se relacionaba cos preparativos dalgún evento. Estes sentidos déixanse ver nas acepcións que o termo conserva na lingua de hoxe, tanto cando o empregamos referido ao tapiz, ou calquera outra cobertura, co que se enfeita unha parede, coma tamén, na acepción que nos interesa para este Setestrelo, aplicado ao ámbito relixioso, para denominar tanto a ornamentación do altar coma o “traxe de faena” xenérico dos presbíteros.

A indumentaria eclesiástica do culto, as vestiduras sagradas, compleméntase ás veces co traxe clerical usado fóra das celebracións, e cando hai que cambiarse, unha persoa vístese e desvístese, mais un cura revístese e desrevístese, aínda que non sempre as vestimentas teñen que ser distintas, xa que, por exemplo, a cugula dos monxes e a sotana dos cregos poden ser vestidas de ordinario. Outro vocábulo xenérico é o de talar que, aínda que se pode utilizar para calquera outro tipo de roupa, aparece especialmente nas expresións vestidura talar ou vestimenta talar, que é a dos sacerdotes. Chámaselle talar porque chega ata os talóns (máis ben á altura do nortello ca á do calcaño, para non impedir a comodidade ao andar).

Tradicionalmente era costume que os curas levasen a cabeza cuberta, e para isto tiñan diferentes complementos, dos que o máis habitual era o bonete, que como se indica no Dicionario podía chamarse tamén barrete. A forma dos dous sinónimos denota a súa orixe: a terminación en –ete é recorrente no francés, pois o primeiro procede de bonnet, 'boina' e o segundo de barrette, aínda que este do antigo italiano barretta e en última instancia do latín biretum, derivado de birrum, 'capa con caparucha'. Coa cor do bonete marcábase a dignidade do eclesiástico que o lucía: vermello para cardeais, morado para bispos e nuncios papais e negro para párrocos e resto do clero.

A cor non era o único distintivo das xerarquías católicas, no que ás cuberturas da cabeza se refire. Só os altos cargos, bispos, arcebispos e o papa, podían cubrirse coa mitra que, malia a evocación da deidade homónima nas mitoloxías orientais e grega, ten unha orixe máis terreal: procede sen cambios do latín, que o toma do homófono grego como nome dun cinto ou turbante habitual no Oriente Medio. Dado que a mitra se coloca no punto máis alto dos máis altos cargos eclesiásticos, deu lugar á locución ser a mitra para expresar que algo é o cume, o súmmum, o máis excelso da súa clase.
 

O nome desta prenda procede directamente da palabra do latín eclesiástico, amictum, o supino do verbo amicire, que tiña para os romanos o significado de ‘guindar arredor de si’ (como resultado de xuntar o prefixo am-, ‘arredor’, mais o verbo iacere, ‘lanzar’) o que, tratándose da roupa, correspondía co que se fai cunha capa ou unha toga ao poñelas arredor dos ombros para cubrirse. Aínda que parece que a prenda que serviu de modelo foi unha especie de pano, o palliolum, común entre os romanos para protexer o pescozo das baixas temperaturas, no rito católico, o amicto ten sobre todo un valor ornamental e unha intensa carga simbólica a xeito de armadura contra as tentacións, entre outras connotacións.

O veo umeral, cun valor de representación semellante, é empregado tamén para celebrar cerimonias relixiosas. O nome explícase porque chega ata o úmero, o óso entre o cóbado e o ombreiro, que herdamos directamente do latín umerus.

Os máis vellos lembramos que os cregos ían invariablemente vestidos de sotana negra, aínda que este non é o único paramento para funcións eclesiásticas, nin tampouco a única cor característica deste tipo de vestiduras. Antes ben, o púrpura, a cor vermella viva tirando a violeta, é a tonalidade prototípica das altas dignidades no catolicismo, aínda que non exclusivamente, xa que tamén os emperadores bizantinos e romanos, por exemplo, vestían de púrpura nos actos solemnes. Debido a esta asociación histórica e tradicional, a prenda acabou coñecéndose polo nome da cor (directamente do latín purpura -ae), que á súa vez é o dunha substancia abrancazada segregada por certos moluscos mariños que, en contacto co aire, vira neste ton, empregándose antigamente como pigmento.

Tamén fai alusión á cor característica da tea o nome da alba, que se viste para celebrar a misa e que está confeccionada cun tecido fino, o liño, que se pon en conxunto con outras prendas. A cor branca simboliza a pureza e santidade da vida que deben practicar os cregos e o esforzo que leva aclarar o liño ata chegar a esa cor indica o traballo que lles custa.

Os  sacerdotes visten diversas túnicas e saias que fan necesario algún tipo de cinto que as manteña ben colocadas. Mais, alén desta función práctica de suxeitar a alba e a estola no seu sitio, o cíngulo tamén ten, como se recolle no Dicionario, unha implicación transcendente pois pode simbolizar o combate ás paixóns e mais a pureza do corazón.

A palabra cíngulo é un diminutivo, orixinado no verbo latino cingere. Desta mesma raíz proceden outras palabras que expresan as ideas de 'cintura’ e ‘rodear ou cercar en forma de círculo', a través de tres camiños: unha vía máis conservadora e culta que produciría cinguir e o derivado cinguideira; outra máis patrimonial que daría a variante cinxir; e por último aqueles termos procedentes do participio como cinto, cinta, cintura ou precinto.

Arredor do pescozo, os presbíteros poden levar unha especie de bufanda que en realidade non serve para tapar o frío, senón para protexer e secar a suor, ao tempo que como ornamento ritual. A palabra estola orixínase na grega stole, en alusión a varios tipos de vestimentas antigas, que se remontan ás matronas romanas, aos sacerdotes de Ísis ou aos flautistas minervais. Desde aí pasou ao latín, stola, xa referida a un tipo de vestido longo para homes e mulleres, ou nun sentido aínda máis específico, para denominar unha peza de roupa deste estilo que habitualmente vestían as damas da alta sociedade xa que dispuña dunhas tiras de tea para axustala, de xeito que por sinécdoque o nome da parte pasou a designar a vestimenta enteira. Na lingua de hoxe, a palabra estola non só está reservada para a fita dos sacerdotes senón que tamén pode empregarse para calquera banda que cubra o pescozo e os ombreiros dos segrares, como abrigo ou como adorno, e xeralmente confeccionada en pel.

Cando o sacerdote coloca esta banda, ou pequena estola, no antebrazo esquerdo durante a misa, recibe o nome de manípulo (creado a partir do manu latino, ‘man’).
 
 

O atuendo eclesiástico conta tamén con abelorios e complementos. Un dos máis rechamantes é a cruz que, pendurada do pescozo, vai colocada no tórax frontal, funcionando como insignia de dignidade ao primeiro golpe de vista. A procedencia da palabra pectoral é evidente a partir do adxectivo pectoralis, 'coiraza', derivado de pecto, peito, na súa evolución patrimonial.

Outros dous ornamentos hai recollidos no Dicionario. Un é o escapulario –que ademais dunha insignia pode ser unha tira de pano que se pasa pola cabeza e funciona como distintivo para certas ordes relixiosas, e que procede de scapula, que é a 'escápula', outro xeito de chamarlle á 'omoplata', e mais un sufixo –aris para formar un adxectivo, derivándose da forma plural neutra en –a.

O outro é a ínfula, cada unha das cintas que colgan da mitra. Estes ornamentos teñen unha importante función ritual, e a relevancia que lle outorgan á persoa que os leva quedou ben reflectida na locución darse ínfulas, onde o substantivo acolle un sentido figurado en alusión ao desexo de aparentar máis mérito e importancia da que realmente se ten.