A maior parte do noso léxico procede do latín, onde era posible a secuencia S + consoante en posición inicial de palabra, preferentemente nas combinacións SC, SP, ST e , en menor medida, SM e SQ. Con todo, aos romanos xa lles resultaba algo difícil pronunciar estas sílabas e, contra o século V, comezaron a introducir unha vogal de apoio (i), para facilitar a dicción.

Nós adoptamos unha solución semellante para moitas palabras procedentes dun S- inicial latino. É o caso de estatuto, de status, onde o e- inicial fai máis sinxela a pronuncia, ou doutros semicultismos da mesma orixe, como estatística, estático ou estatal.

Nas palabras patrimoniais, as que levan máis tempo no idioma, tamén se engade un E para apoiar o S- do étimo latino, como en estar (stare), estado ou estadista (status), mentres que para os cultismos, de entrada recente, conservar a grafía orixinal é o máis habitual, como vemos en statu quo ou stricto sensu.
 

O segundo idioma do que máis vocabulario collemos, despois do latín, é o grego. As palabras deste idioma chegan a nós normalmente a través do latín e por iso adaptan o S- inicial do étimo sistematicamente engadindo un E, como en esfera do latín sphaera, e este á súa vez do grego sphaîra, que significaba 'globo terrestre'.

Boa parte dos nosos helenismos son cultismos de uso especializado no ámbito das ciencias e outras disciplinas técnicas, onde atopamos numerosos exemplos da adaptación ES- en sílaba inicial: estereóbata en arquitectura, estereofónico en música, estereograma en fotografía, estereometría en xeometría, estereoscopio en óptica, estereotipia en imprenta e psiquiatría, e así con outros moitos prefixos: escaf-, escler-, espeleo-, esquizo– ou estafil-.

Esta palabra entra no idioma a través do italiano stanza, que deriva á súa vez do nome latino stantia, de stare ‘estar de pé’, para referirse a un conxunto de versos chamados así pola parada coa que rematan. Nesta palabra obsérvase a tendencia xeral do italiano a permanecer fiel á orixe latina, conservando o S- inicial en grupo consonántico nas palabras que tamén o teñen no étimo.

Tamén nós conservamos a grafía itálica nas palabras incorporadas máis recentemente, como scherzo ou stradivarius. Un caso singular é spaghetti, para o cal tamén se admite unha grafía adaptada espaguetes (ambos os dous en plural “os spaghetti”/ “os espaguetes”). Porén, as palabras patrimoniais máis antigas como esquife, escorzo, esdrúxulo ou estanza desenvolveron o E inicial de apoio.

O italiano foi a lingua de cultura referente no Renacemento, especialmente para a arte, e desde aquela seguimos adoptando italianismos.

É unha enfermidade típica dos embarcados mar a fóra, forzados a levaren dietas moi pobres en froita e verdura fresca, con escaseza de vitamina C, o ácido ascórbico. Malia que a súa orixe primeira pode que sexa o neerlandés scheurbuik, procedente do latín scorbutus (de onde tamén procede ascórbico), esta palabra chegou a nós probablemente a través do francés scorbut.

Para a adaptación do S- latino inicial, o francés presenta unha característica especial: ademais de desenvolver a vogal de apoio  E, tende a eliminar a consoante nas palabras máis antigas. Así, o latino stare (que a nós chegounos como estar) engadiu E ao pasar ao antigo francés como estre e, despois de perder a consoante, quedou no actual être. En cambio, outras incorporacións posteriores manteñen o S, creando as parellas: espèce e spécial, école e scolaire, ou espace e spatial (espazo). Quizais por iso, os galicismos procedentes de S- latino seguido de consoante escríbense con E na nosa lingua, como xa comprobamos en escorbuto, mais tamén en escora (do francés score), escalope (de escalope), escantillón (de escantillon), estrinque (de estrenc), estacha (de estachier, 'cravar') ou estai (de estay).

A pegada do francés no noso léxico foi moi forte (é a terceira fonte de vocabulario, despois do latín e do grego), debido ao Camiño de Santiago principalmente, contribuíndo sobre todo con termos relacionados coa roupa ou co mar.

Scout procede do inglés scout, 'explorar', que á súa vez provén do francés antigo escouter (na actualidade écouter), e en última instancia do latín auscultare, que en galego herdamos con idéntico valor semántico no cultismo auscultar e na patrimonial escoitar. A evolución desde o significado orixinal pode explicarse por seren ambos os dous, scout e escouter, verbos que implican a percepción do contexto, auditiva e pasiva nun caso e aberta á descuberta de todos os elementos cando se trata de explorar.

De utilizarmos a “Busca avanzada” do Dicionario procurando palabras que comecen por SP-, ST-, SL-, SM- etc., comprobaremos que moitas delas son anglicismos. Só algunhas voces engadiron un E- protético (estándar, esterlina). Un caso intermedio é o de estrés, que se rematou adaptando como patrimonial – probablemente pola súa frecuencia e tendencia ao uso coloquial- cando se popularizou o estranxeirismo stress sobre outras equivalentes máis de noso como tensión, cansazo ou fatiga.

O inglés é hoxe en día a principal fonte de estranxeirismos para a nosa lingua por funcionar na práctica case como lingua franca a nivel internacional.

‘Coa compañía dun viaxeiro’ podería ser a lectura no noso idioma de spútnik, o nome propio do primeiro satélite enviado ao espazo pola antiga URSS en 1957. Na lingua de orixe, o ruso, o termo é sputnik zemlyi, combinando o antepositivo s(a/o) ‘con’ e mais putnik ‘viaxeiro’, á súa vez de put, 'camiño' e o sufixo –nik, 'relativo ou pertencente a'. Este sufixo que soa tan propio do ruso tivo certa difusión noutras linguas, por exemplo no inglés kaputnik (un satélite fallido dos EEUU) ou a parodia beatnik.

Hai varios motivos para xustificar que todos os préstamos rusos con S- en grupo consonántico ao principio de palabra non presenten un E inicial: a súa recente incorporación, o distinto sistema de escritura e mais o número limitado de voces.

Spútnik, xunto con stalinismo e mais stakhanovismo –cos adxectivos correspondentes stalinista e stakhanovista– son os únicos exemplos de préstamos do ruso con S- inicial seguido de consoante que aparecen no Dicionario. Os termos en –ismo proceden de nomes propios (stakhanovismo vén do epónimo Aleksei Stakhanov, un traballador soviético soado pola súa produtividade; stalinismo de Iósif Stalin) e ambos os dous conservan o S- inicial exactamente igual ca na lingua de orixe, o que pode explicarse polo recente das incorporacións das linguas eslavas, que dá pouca marxe para que as adaptacións se reflictan no plano ortográfico. Un caso especial en sentido contrario é estepa, onde o E- de apoio debe explicarse por ser un palabra procedente do ruso step pero que chegou a nós a través do francés.

Pouco peso relativo puideron ter as linguas eslavas en xeral e o ruso en particular no noso idioma ao longo da súa historia. Non había motivo: o afastamento xeográfico é enorme, a diferenza cultural e climática tamén é grande, e o devir histórico decorreu así mesmo por camiños ben distantes.

Case sinónimo de cingalés, que tamén se aplica á lingua principal das faladas no estado insular de Sri Lanka, ao sur da India. Está composto de dúas partes: Lanka, que era unha fortaleza insular na mitoloxía hindú, e Sri, que se usa como título honorífico antepositivo aos nomes (ao estilo de Señor, Señora), pero que neste composto significa algo semellante a 'resplandecente' ou 'bendita'. O S- inicial consérvase sen ningún apoio vocálico, buscando a fidelidade á lingua de orixe, o mesmo que se mantén o &ltk&gt sen adaptalo en &ltqu&gt, máis común na nosa lingua para representar esta secuencia fónica.

É moi difícil que linguas tan distantes á nosa como o sánscrito ou o cingalés, as pólas máis afastadas da familia indoeuropea, deixen gran pegada no léxico, e de feito só se atopan dous exemplos no Dicionario desta procedencia, vía outras linguas internacionais: o comentado srilankés e mais esvástica, do sánscrito svastika.