E todo competiu para atoparnos
parados no borde da praia
o mar e soñando cabalos
soñando cabalos embelesados
Logo non estaban
Denuncia do equilibrio, 1986
Xela Arias era unha persoa chea de inquedanzas, o que a leva a abordar facetas vitais diferentes. Así, puido ser editora, tradutora, docente, activista e poeta. En todas estas vertentes sempre procura colocarse un paso por diante. Dela dise que ía á vangarda, que segundo o Dicionario son “individuos ou o grupo de ideas máis avanzados, en calquera sentido, con respecto aos do seu tempo”, polo que a cualificaremos coma vangardista. Esa arte poética vangardista e comprometida foi unha constante nos seus catro libros. No seu primeiro poemario, Denuncia do equilibrio, que viu a luz no ano 1986 e foi finalista do Premio Losada Diéguez, xa se intúe ese ir a contra corrente da poesía daquel momento. De aí que presente unha poesía de temática heteroxénea cunha deliberada despreocupación por seguir formas clásicas, na que o que importa é o fondo, e cunha voz que amosa o desacougo da vida cotiá, das emocións e do amor. Todo isto supón unha ruptura coa poesía daqueles anos, amais de presentarnos un código de símbolos propios que serán unha constante na súa obra.
Sen dúbida ningunha, o adxectivo vangardista e o substantivo vangardismo vincúlanse á terminoloxía da crítica literaria e ao movemento literario xurdido en Europa nas primeiras décadas do século XX. Porén ambas as dúas palabras nacen ao redor da palabra vangarda, que, máis alá da acepción literaria, ten estoutra “parte dun exército que vai antes ca o groso das tropas”. Este significado lévanos á orixe da palabra e da súa familia léxica, que encontraremos no termo francés do século XII avant-garde, léxico propio do ámbito militar, e formado por avant ‘diante de’ e garde ‘garda’, que deriva do verbo garder que, asemade, bebe do xermano *wardon ‘protexer’. Daquela, no argot das milicias, a vangarda eran os soldados que ían por diante como protección do resto do exército. Moito máis tarde, os movementos artísticos dos principios do XX tomarían a palabra para definirse como os modernos que van diante do resto da tropa.