A protagonista das Letras 2024, Luísa Villalta, abrangueu diferentes eidos das letras, xa que foi poeta, mais tamén unha prosista moi valorada, ora na ficción, ora no ensaio; pero, ademais, xogou un papel salientable no ámbito da dramaturxia galega de finais do século XX. Como filóloga profundou no estudo e na divulgación do teatro en galego; a constatación disto é O Don Hamlet de Cunqueiro: unha ecuación teatral, onde elabora unha minuciosa disección desta obra dramática do autor de Mondoñedo. Por outra banda, como creadora, contribuíu á modernización do teatro que comezaba a agromar logo da transición.

Os seus estudos sobre o xénero teatral e a propia obra dramática como autora eran as partes menos coñecida da súa produción ata o de agora; mais Luísa mostrou paixón polas táboas desde moi nova.  Francisco Pillado, considerado − con Manuel Lorenzo− un dos pioneiros da recuperación da representación de obras en galego nos anos sesenta do XX, foi o seu mentor e o produtor dos seus textos teatrais.

A voz dramaturxia defínese como a “arte da composición de dramas” na súa primeira acepción. En ámbitos especializados esta enténdese como a ‘actividade na que se elabora o texto da representación, o esquema ou un manual de instrucións de códigos expresivos e tamén todo aquilo de recomposición que un texto precisa para que unha persoa ou conxunto de persoas creadoras presenten un espectáculo’. Luísa Villalta posuíu a arte para crear dramas e tamén para artellar a súa montaxe. O vocábulo dramaturxia procede do grego dramatourgía que significaba ‘compoñer e representar unha obra de teatro’. Á súa vez é un vocábulo composto sobre as palabras drama ‘peza de teatro’ e ergon ‘acción’. Na segunda acepción do DRAG significa ademais o “conxunto de pezas de teatro dun autor ou autora ou dunha época”.  A nosa homenaxeada co día das Letras é autora de cinco obras publicadas:

-«Concerto para un home só», A Coruña, Cadernos da Escola Dramática Galega, 76 (1989).
-«O representante. Monólogos I», A Coruña, Cadernos da Escola Dramática Galega, 85 (1990).
-«O paseo das esfinxes», A Coruña, Cadernos da Escola Dramática Galega, 88 (1991).
-«As certezas de Ofelia», A Coruña: Deputación, Casahamlet, 1 (1999).
-«Os dóces anos da guerra», Revista Galega de Teatro, Vigo, 29 (2001).

E tamén a autora da obra inédita, anterior a todas as pezas publicadas, «Os pasos contados» (drama expresionista en sete cadros) da que se conservan dous textos mecanografados na Biblioteca-Arquivo Teatral Francisco Pillado Mayor da Universidade da Coruña.

Ela, daquela, é dramaturga xa que é a “autora de obras dramáticas”, denominación culta que nos remite ao grego dramatourgós, de significado semellante. As voces dramaturxia e dramaturga, gardan relación con drama, voz coa que se designa, segundo o  Dicionario ‘calquera obra literaria que se representa diante dun público’, pero que posúe tamén os significados de ‘obra de teatro de carácter serio, pero corrente, onde a acción tráxica vai acompañada de elementos realistas’e ‘xénero destas obras (especialmente por oposición acomedia). O termo vén do grego dráma ‘acción representada’, ‘peza de teatro’, derivado do verbo drao ‘executar’ ou ‘realizar’. O vocábulo drama comeza a empregarse no século XVIII, sobre todo polos pensadores franceses, en especial Denis Diderot, para identificar un tipo de obra de teatro a medio camiño entre a comedia e a traxedia, mestura do cómico, do realista e do grotesco. Sobre este vocábulo formáronse tamén os termos dramatización e dramatizar −ambos os dous relacionados co feito de adaptar un texto para poder ser representado−.

Moi relacionada con drama e dramaturxia está a palabra teatro, que se define como ‘un modo de expresión escénica caracterizada pola teatralidade’. A orixe da palabra teatro diríxenos ao mundo clásico, ao termo theātrum, unha voz latina prestada do grego théatron, derivada á súa vez de theâsthai, onde tiña o significado de ‘mirar’, ‘contemplar’.